Infancia Clandestina-Με λένε Ερνέστο

Ένας πρώιμος εφηβικός έρωτας μέσα στα μαύρα χρόνια της στρατιωτικής δικτατορίας στην Αργεντινή, είναι το θέμα της ταινίας “Infancia Cladestina”, του Benjamin Avila. Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα- όπως από την αρχή μας πληροφορεί -και με πολλές φωτογραφίες από την παιδική ηλικία του σκηνοθέτη- που «πέφτουν» μαζί με τους τίτλους του τέλους- μας μεταφέρει στο κλίμα της δεκαετίας του ’70. Γεγονότα, που έχουν χαραχτεί στην μνήμη του,  εικόνες τόσο έντονες- που πηγάζουν από το υποσυνείδητο του- και που σε καθοριστικές στιγμές της αφήγησης «σφυροκοπούν» την μεγάλη οθόνη με καρέ κόμικς, τύπου περιοδικού «Μάσκα», που σημάδεψε την εφηβεία και πολλών συνομηλίκων του- και λίγο πιο παλιών- και στην χώρα μας. Οι φωνές των παραστρατιωτικών και της μυστικής αστυνομίας, όταν επιτίθενται, οι πυροβολισμοί τους, γίνονται πάνω στο πανί, όπως και στο φτηνό χαρτί των παλιών περιοδικών, που φιλοξενούσε αυτά τα σκίτσα, ένας κώδικας επικοινωνίας ανάμεσα σε μυημένους, όπως για παράδειγμα η κλειστή τεθλασμένη γραμμή πάνω στο μαύρο φόντο, ο ήχος του όπλου που αφαιρεί ζωές αγαπημένων.

Ο δωδεκάχρονος Juan (Teo Gutiérrez Moreno), όταν επιστρέφει στην Αργεντινή λαθραία με τους γονείς του, από την Κούβα, αναγκάζεται να κυκλοφορεί με ψεύτικη ταυτότητα και με το όνομα Ernesto. Οι γονείς του, μέλη της αριστερής οργάνωσης των Περονιστών  Montoneros, αναλαμβάνουν αντιστασιακή δράση καλυμμένοι πίσω από μια επιχείρηση, που πουλούσε φιστίκια με σοκολάτα και που ανήκε στον θείο Beto (Ernesto Alterio).  Ο Juan αισθάνεται διαφορετικός από τα άλλα παιδιά. Οι δικές του παραστάσεις μεγαλώνοντας μέσα σε ένα σπίτι σε κατάσταση παρανομίας, με τους γονείς του να παίρνουν μέρος σε αντικαθεστωτικές δράσεις, έρχεται σε σύγκρουση με τον έξω κόσμο, τον κόσμο του σχολείου και της γειτονιάς. Όταν ερωτεύεται την συμμαθήτριά του την María (Violeta Palukas), αυτή η σύγκρουση σε συνδυασμό με την διάλυση της οργάνωσης των γονιών του, θα ανατρέψει για πάντα την παιδική του ματιά και θα τον οδηγήσει σε μια πρόωρη ωριμότητα.

Η ταινία παρά την σαφή αντιδικτατορική της στάση, δεν παραλείπει, να θέσει με σαφή τρόπο ζητήματα, που αφορούν την οργάνωση,  την στάση και τις διαφορετικές αντιλήψεις και πρακτικές ανάμεσα στα μέλη των ακτιβιστικών οργανώσεων. O Juan γίνεται μάρτυρας μιας έντονης αντιπαράθεσης, ανάμεσα στον πατέρα του και τον θείο του, όσο αφορά την πειθαρχία των μελών μιας παράνομης οργάνωσης.  Παραμερίζουμε την ευχαρίστηση; Παραιτούμαστε από κάθε απόλαυση, όσο διαρκεί ο ένοπλος αγώνας  τοποθετώντας την ευτυχία στο απώτερο μέλλον ή η πάλη για την αλλαγή της κοινωνίας γίνεται παράλληλα με την προσωπική συναισθηματική ολοκλήρωση; Και πάλι, σε μια άλλη συζήτηση ανάμεσα στους γονείς του και στην γιαγιά του, που ο μικρός πρωταγωνιστής ήταν παρών, μπαίνει το ζήτημα, του μέχρι ποιο σημείο ένας άνθρωπος μπορεί να αναλάβει τον κίνδυνο, για τον εαυτό του και για τους αγαπημένους του,  να παλέψει για τα ιδανικά του, απέναντι σε έναν αντίπαλο πάνοπλο και ανελέητο.

Σε δεύτερα και τρίτα επίπεδα βλέπουμε μια κοινωνία υποταγμένη στον φόβο. Η εκπαίδευση στην υπηρεσία του καθεστώτος, η πατριδοκαπηλία, η έπαρση της στρατιωτικής σημαίας της Αργεντινής με τον ήλιο, αυτής που τελικά επικράτησε.  Παρακολουθούμε όμως και εικόνες καθημερινότητας. Τα εφηβικά πάρτι, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα, το δέος του αγγίγματος των σωμάτων στον πρώτο χορό. Η τελετουργία της λήψης μάτε, του τσαγιού που πίνουν στην Αργεντινή και που κατέχει μαζί με το κρέας στα κάρβουνα, το asado, ένα μέρος της κουλτούρας τους.

Ο Juan είχε την τύχη και  την ατυχία να είναι μέλος μιας οικογένειας ανθρώπων δοσμένων ολοκληρωτικά σε ένα σκοπό στην ζωή τους. Τύχη, γιατί από νωρίς εκτέθηκε και γαλουχήθηκε με τις ιδέες της Αριστεράς, γιατί μπόρεσε να ονειρευτεί μαζί με τους δικούς του ένα κόσμο διαφορετικό και ατυχία, γιατί είδε αυτόν τον κόσμο να γκρεμίζεται και γιατί ήταν κι αυτός μέσα στα ερείπιά του. Η τύχη της μικρής του αδελφής, που τόσο επιμελημένα αποσιωπάται στην ταινία,  είναι  η πιο εύγλωττη διαμαρτυρία για το έγκλημα της υιοθεσίας των μωρών των εκτελεσμένων αντιστασιακών, που τόσο πολύ απασχόλησε την κοινωνία της Αργεντινής, αρκετά χρόνια μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας.

Πρόκειται για αμιγώς πολιτικό κινηματογράφο, ίσως όχι με την στιβαρότητα και την ιδεολογική ταυτότητα άλλων ταινιών, όμως η ευαισθησία του και η αισιοδοξία που αποπνέει, παρά την σε πρώτο πλάνο οικογενειακή τραγωδία, αφήνουν στον θεατή μια γλυκιά αίσθηση πολιτικής υπεροχής των ιδεών που πρεσβεύει.