Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου 2010

Η Ηδονή-Le Plaisir


Μια πολύ ενδιαφέρουσα κινηματογραφική ανάγνωση τριών διηγημάτων του Guy de Maupassant, από τον σκηνοθέτη Max Ophuls. Ασπρόμαυρο, με το σκοτεινό να κυριαρχεί, περιγράφει τις ιστορίες με μια απόλυτη φυσικότητα, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, που ρέει ο λόγος και στα νατουραλιστικά κείμενα του συγγραφέα.
Θέμα του, ο έρωτας. Από το κυνήγι της αιώνιας νεότητας, στην νερόβραστη κοινωνική ηθική και πάλι πίσω, στην απόγνωση της ερωτικής απόρριψης, μια ανεξίτηλη σφραγίδα, ένας γάμος με τον θάνατο. Δεν υπάρχουν πουθενά συναισθηματικοί εκβιασμοί, οι συμπεριφορές και τα κίνητρα είναι ξεκάθαρα. Μια λεπτή ειρωνεία, διάχυτη, καλύπτει τα πάντα. Ο θεατής, θα νοιώσει ακριβώς αυτό που πρέπει, χωρίς προσπάθεια.
Στην πρώτη ιστορία, ο ηλικιωμένος συνταξιούχος κομμωτής, φορά μια μάσκα, για να δείχνει νέος και ψάχνει τον έρωτα μέσα στον ξέφρενο χορό, ανάμεσα στις νεαρές κοπέλες. Στην δεύτερη, οι κοπέλες ενός οίκου ανοχής, μαζί με την μαντάμ, εγκαταλείπουν για μια μέρα, τους απαρηγόρητους καθώς πρέπει πελάτες τους και απολαμβάνουν μια εκδρομή στο χωριό. Στην τελευταία, η ερωτική απογοήτευση οδηγεί την όμορφη γυναίκα στην αυτοκτονία. Μια αλληλουχία κατιόντων συναισθηματικών βιωμάτων, από την ερωτική έξαψη και ευτυχία, στον χωρισμό, στην πίκρα, στο αδιέξοδο και τέλος στο βάλτωμα και στην αποδοχή. Μια νύξη πάνω στον ετεροκαθορισμό της γυναικείας ερωτικής έκφρασης και στα περιθώρια ανάπτυξης φεμινιστικών αντιλήψεων.
Αν και κατά την γνώμη μου, η χρήση αφηγητή δεν ταιριάζει με την κινηματογραφική εξιστόρηση, ο Max Ophuls, με έμπνευση, χρησιμοποιεί για την αφήγηση τον ίδιο τον Guy de Maupassant, μέσα από την φωνή του Jean Servais. Αυτό δίνει ένα προσωπικό τόνο, καθώς οι λέξεις πάνω στο σκούρο φόντο χρησιμεύουν περισσότερο για την ατμοσφαιρική και λιγότερο για την σεναριακή εξέλιξη της ταινίας.
Ένα άλλο σκηνοθετικό εύρημα έχει να κάνει με την πολύ συχνή χρησιμοποίηση διάτρητων αντικειμένων, που παρεμβάλλονται ανάμεσα στον θεατή και στα διαδραματιζόμενα γεγονότα. Κάγκελα διαφορετικών ειδών και μεγεθών, πατζούρια με γρίλιες και διάφορα άλλα, λειτουργούν, σαν ένα είδος μικροσκοπίου. Η δράση εξελίσσεται πίσω από αυτά, σαν ένα είδος ανατομικού μανδύα, που επιτρέπει στον εξεταστή να απομονωθεί από τον εξεταζόμενο.
Εξαιρετικά έντονη και με μεταφορικές προεκτάσεις η τελευταία εικόνα, που συμβολίζει την παραίτηση, καθώς πίσω από το αναπηρικό καροτσάκι, που σπρώχνει ο πρώην εραστής την ερωμένη του, διακρίνουμε την ερημωμένη παραλία των πρώτων φθινοπωρινών ημερών.